KERİM GURBANNEPESOV
(1929 – 1988)
Devlet tarafından verilen “Türkmenistanyň
Halk ýazyjysy” ünvanını almaya hak kazanan, Mahtumkulu ödülü sahibi Kerim
Gurbannepesov Türkmenistan’da Göktepe ilçesinin Yılgınlı köyünde çiftçi
ailesinin ferdi olarak doğdu. Köyünde yedi yıllık temel eğitimini aldı. Kırklı
yılların başlarında ilçelerinde yayınlanmakta olan "Kolhozçy sesi” adlı mahallî
gazetede ilk şiirleri yayınlandı. İkinci dünya savaşının ağır günlerinde ailesi
Tecen ilçesine göçmek zorunda kaldı. 1945-1946 yıllarında Tecen ırmağı kenarında
kurulan yapay sulama havuzunda işçi olarak çalıştı.
Kerim Gurbannepesov ellili yıllardan
başlayarak, eserlerini arka arkaya yayınlamaya başladı. “Güýjümiň gözbaşy” (Gücümün
Kaynağı, 1952), “Soldat ýüregi” (Asker Yüreği, 1953), “Maşgala we mekdep” (Aile
ve Okul, 1954), “Ýalta we bagt” (Tembel ve Baht, 1955), “Ýaşajyk dostlaryma” (Gencecik
Dostlarıma, 1956), “Taýmaz baba” ( 1957), “Goşgular we poemalar” (1958) ve diğer
eserleri ellili yıllarda şairin ne kadar velut olduğunun göstergesidir. Kerim
Gurbannepesov’un şiirleri ellili ve altmışıncı yıllarda Türkmen şiir tarihine
özel bir yer alarak girdi.
Yukarda adı geçen eserden
özellikle “Taýmaz baba” isimli poemi şaire bütük şöhret getirdi. Ondan sonra
belli bir olay örgüsüne sahip eserler üzerine dikkatini yoğunlaştırıp daha
verimli çalışmaya başladı. Şairin bundan sonra kaleme aldığı “Ata we ogul”,
“Ajy günler, süýji günler”, “Gumdan tapylan ýürek” (Çölde Bulunan Yürek),
“Kyrk”, “Aýal bagşy” (Kadın Ozan), “Alada” (Kaygı), “Ynsan bilen ynsap” (İnsan
ile İnsaf), “Namys hakydasy” (Namus Belleği), “Parahatlyk ilçisi” (Barış
Elçisi), “Ýürek poemasy”, “Rubagy-poema”... gibi belli bir olay örgüsü
çerçevesinde şekillenen, yani olay anlatan eserler yazdı. Bu eserlerin çoğu
günümüzde orta öğretim müfredatında okutulan eserlerdir. Ayrıca şairin edebî
meselelerdeki öznel duygu ve düşüncelerini anlatan makalelerini topladığı “Edebiýat
we durmuş” (Edebiyat ve Hayat, 1979) isimli kitabı edebiyat teorisi alanına ciddi
bir katkısıdır.
Kerim Gurbannepesov Türkmen şairlerinin
en meşhurlarından biri olup, günümüzde de eserleri sevilerek okunuyor.
Özellikle de onun “Ýaşlyk dramasy” (Gençlik Draması, 1968) isimli uzun şiiri
okuyucular arasında büyük şöhret kazandı, bir çok Türkmen bu oldukça uzun şiiri
ezbere söyleyebilir.
Kerim Gurbannepesov bir çok çocuk
kitabına da imza attı. Onun “Ýalta we bagt” (Tembel ve Baht, 1955), “Goňurja”
(1958), “Nazarjanyň piljagazy” (Nazarcan’ın Küçük Fili, 1959), “Maşgala we mekdep” (Aile ve Okul, 1964),
“Ös saçym, ös” (Uza Saçım, Uza, 1975), “Atalar we çagalar” (Dedeler ve
Çocuklar, 1978) isimli kitapları tamamen çocuklar için kaleme alındı.
Şairin “Apat” (Afet), “Ýarap
borka”, “ Türkmeniň”, “Altyň biri”, “Bir gözel gördüm”, “Sen düşeňde ýadyma”,
“Ýigit gördüm”, “Gumly gelin”... gibi şiirleri bestelenip, dinleyicilerin
sevgisini kazandı.
Kerim Gurbannepesov mütercim
olarak da kendisini kabul ettirmiş şairdir. Türkmen okuyucuları Kerim
Gurbannepesov’un çevirileri sayesinde A. S. Puşkin’in, N. A. Nekrasov’un, L. Ukrainka’nın,
S. Şipaçev’in, B. Sayanov’un, Ş. Petefi’nin, Nazım Hikmet’in, J. Rodarin’in, N.
Barataşvili’nin, Sayat Nova’nın... şiirlerini Türkmen dilinde okuma imkanı
buldular. Kerim Gurbannepesov’un tercüme ettiği irili ufaklı 250 kadar eser Türkmenistan’da
çeviri edebiyatının altın hazinesi içinde kabul edilir.
Şairin yirmiye yakın eseri
değişik dünya dillerine tercüme edildi, bunların dokuzu Rusçaya çavrilen
kitaplardır.
Kerim Gurbannepesov: “Tomus
ýazgylary” (Yaz Yazıları) adlı eserinde şöyle diyor: “Gerçek yazar tenkitten
korkmaz. O sadece okurdan korkar.” Şair kendisi bütün ömründe bu sözlerine
sadık kaldı.
Hüdayi Can / Gurbandurdı Geldiyev
"Doganlık Çemeni / Kardeşlik Demeti"nden alınmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder